Birkaç yıl önce oturduğumuz apartmanda "Mantoloma" yapılacağı zaman, apartman yönetimini arayarak dış cephe kaplamasının mutlaka taş yünü olması gerektiğini belirttim. Ancak apartman sakinlerinin isteği üzerine taş yünü yerine ucuz olması bakımından polistren ve poliüretan malzeme tercih edildi.
Sinop'ta ve Türkiye'nin diğer şehirlerinde enerji tasarrufu sağlamak amacıyla dış cephe izolasyonu yapılması gerektiği yasal olarak belirtilmektedir. Ancak yasa, hangi malzemenin kullanılması gerektiği konusunda net bir tavsiye sunmamaktadır. İnsanlar genellikle en ucuz yolu tercih etmeye çalışmaktadır. Ancak en ucuz malzeme genellikle polistren ve poliüretan adı verilen ve petrolden yapılan, içinde patlamaya hazır bomba gibi tehlikeli ve sağlığa zararlı maddeler bulunduran bir malzemedir. Aslında yalıtım açısından da pek etkili değildir. Gerçek yalıtım malzemesi taş yününden yapılan izolasyon malzemesidir, ancak biraz daha pahalıdır.
Burada dikkat çekmek istediğim konu, bir yangın durumunda polistren ve poliüretan adı verilen izolasyon malzemesinin yanıcı olması ve yanarken zehirli duman çıkarmasıdır. Ancak taş yünü ne yanar ne de zehirli gaz çıkarır. Muhtemelen, bir apartman yangını durumunda tutuşan polistren ve poliüretan söndürülmesi imkansızdır çünkü tüm malzemeler birbirine bağlıdır ve aralarında bir engel yoktur. Eğer bir ucundan tutuşursa, kendi kendine sönme olasılığı yoktur. Ancak taş yünü hem yanmaz hem de tutuşmaz. Bu nedenle, bundan sonra yapılacak konutlarda belediyelerin insanlara taş yünü kullanmaları konusunda bilgi vermeleri gerekir.
Son olarak, 2.nisan2024 günü İstanbul'un Gayrettepe semtinde bulunan 16 katlı bir apartmanın zemin katındaki bir gece kulübünde yapılan tadilatta çıkan patlama sonucu gereksiz yere 29 işçinin hayatını kaybettiği olaya değinmek istiyorum. İlk olarak, kaynak yapılacak bir zemin katta gaz analizi yapılmalıydı ve zaman içinde olası gaz kaçakları için gaz dedektörleri bulundurulmalıydı. Bu dedektörler, gaz sızıntısını tespit ettiğinde elektrik ve kaynak alevini otomatik olarak kesmeliydi. Ayrıca, bu küçük alanda bu kadar insanın bulunması ayrı bir sorundur. Muhtemelen normalde orada çalışan garson, komi ve vestiyer görevlisi gibi kişilerin beden gücünden yararlanılarak tadilatın bir an önce bitirilmesi amaçlanmış olabilir. Mekan hem zemin katta hem de daha önce suça karışmış işyeri sahipleri belediye denetimini bypass ederek tadilat ruhsatı almadığından, iş sağlığı ve işyeri güvenliği açısından ne beklenmeliydi, bu ayrı bir muammadır. Burada kamu otoritesinin devreye girmesi gerekmektedir.
İlk etapta, sosyal güvenlik kurumu, belediye ve itfaiyenin bu tür yerlerdeki tadilat başvurularını en sıkı şekilde incelemesi gerekir. Özellikle eğlence merkezlerindeki bina içi ses yalıtımı veya ısı yalıtımı için kesinlikle polistren ve poliüretan malzemesinden yalıtıma izin verilmemelidir. Sadece taş yününden yapılan yalıtım malzemesi kullanılmalıdır. Tabii ki, bu malzemeler diğerlerine göre biraz daha pahalı olabilir, ancak değerlidir. Ayrıca, taş yünü 1000 dereceye kadar dayanıklı bir malzemedir. Yani, bir yangın çıktığında belki binanın yıkılmasını engelleyemez, ancak insanların yangın esnasında binadan güvenli bir şekilde çıkmalarına zaman tanır.
Polistren ve poliüretan (polistiren köpük), birçok farklı kullanım alanına sahip olan bir malzemedir, ancak yangın güvenliği konusunda bazı özellikleri vardır:
1.Yanıcılık: Polistren ve poliüretan, doğrudan alevle temas ettiğinde yanıcı bir malzemedir. Yüksek sıcaklıkta erir ve yanar. Bu nedenle, yangında kolayca tutuşabilir ve yangının yayılmasına katkıda bulunabilir.
2.Duman ve Gaz Emisyonu: Polistren ve poliüretan yanarken, zehirli duman ve gazlar açığa çıkarabilir. Bu duman ve gazlar, insan sağlığı için tehlikeli olabilir ve yangın sırasında solunum yoluyla zarar verebilir.
3.Alev Yayılması: Polistren ve poliüretan, alevi yayma eğilimindedir. Bir kere alev aldığında, diğer malzemelere ve yüzeylere kolayca yayılabilir, yangının kontrol altına alınmasını zorlaştırabilir.
4. Eriyebilirlik: Polistren ve poliüretan yüksek sıcaklıklarda erir. Bu, yangın sırasında sıvılaşabileceği ve diğer yüzeylere yapışabileceği anlamına gelir, yangının kontrol edilmesini zorlaştırabilir.
Bu özellikler göz önüne alındığında, polistren ve poliüretan yangın güvenliği açısından istenmeyen bir malzeme olarak kabul edilir. Özellikle yapısal izolasyon veya yangına dayanıklılık gerektiren uygulamalarda tercih edilmez. Yangın güvenliği sağlamak için daha uygun alternatifler tercih edilmelidir, örneğin yangına dayanıklı taş yünü gibi malzemeler kullanılabilir.
Yangın Yönetmeliği'nde belirtilen önlemler, kurum, kuruluş ve iş yerlerinde yangını önlemek için önemli adımlar içermektedir. Bu önlemler arasında yapısal bakımdan yangından korunma ve organizasyon bakımından yangından korunma gibi çeşitli hususlar bulunmaktadır. Ancak bu önlemlerin uygulanması, her yerde aynı düzeyde olmayabilir. Özellikle devlet ve kamu yapıları, daha katı denetimlere tabi olabilirken, özel sektörde ve bireysel konutlarda denetimlerin sağlanması daha zor olabilir.
Ayrıca yazıyı sonlandırmadan önce bir konuya daha dikkat çekmek istiyorum. Endüstriyel yapıların poliüretan sandviç çatı örtüsü ve duvarlarda kullanılan poliüretan saç sandviç paneller yaygın olarak kullanılıyor. Son zamanlarda fabrika yangınlarında bu malzemenin kullanıldığını görüyoruz.
Bu malzemeleri üretenler aslında yangına dayanıklı malzemeler kullanabilirler fakat poliüretan saç sandviç panellerin kullanılması rahat olduğundan gereksiz yere bu malzemeleri seçiyorlar. Ancak küçük bir yangında her yer cehennem yerine dönüyor. Bu malzemeler yandığında etrafı siyah dumanlar kaplıyor ve etrafa çok zararlı gazlar çıkarıyor. Bilhassa küçük sanayi sitelerinde ve küçük çaplı fabrikalarda bu tip malzemeler çok kullanılıyor. Bir an evvel bu malzemelerin kullanımından vazgeçip doğaya dost, insanlara dost malzemelerin kullanılması gerekmektedir.
İyi hatırlıyorum, Sinop eski Köy Hizmetleri binasına yapılan kültür merkezinde bina baştan sona taş yünü ile kaplandı ve depreme karşı dayanıklı şekilde yapıldı. Sadece devlet ve kamu yapılarının değil, tüm insanların sahip olabileceği yangına ve depreme karşı dayanıklı konutlarda oturma umuduyla.
Saygılarımla,
